We houden elkaar al een tijdje op afstand. Niet omdat we dat graag willen, maar omdat het moet. Om zoveel mogelijk mensen gezond te houden. Maar het begint te wringen. Er zijn protesten en berichten in de pers en op social media laten ook zien dat mensen verlangen naar dat wat altijd normaal was. Huidhonger zou zomaar het woord van 2020 kunnen worden.

De afstand die we van nature aanhouden is zo anders dan er nu van ons wordt verwacht. Het zit blijkbaar ingebakken in ons systeem. De Amerikaanse antropoloog Edward T. Hall beschreef als eerste het fenomeen personal space. Mensen hebben een ruimte om zich heen die ze als privéterrein zien. Het is hun comfortzone totdat iemand die ruimte betreedt en het ongemakkelijk wordt.

Vier comfortzones

Waar de grenzen liggen is afhankelijk van de relatie tussen jou en de ander. Er zijn globaal vier verschillende zones:

  • Een zone voor geliefden en familie: binnen 45 cm
  • Een zone voor vrienden: tussen 45 cm en 1,2 meter
  • Een zone voor onbekenden: tussen 1,2 en 3,6 meter
  • Een zone voor publiek bij een toespraak of optreden: verder dan 3,6 meter

De zones zijn niet altijd te handhaven. Denk bijvoorbeeld (terug) aan drukte in het openbaar vervoer of in de lift. We kunnen dan een bepaalde mate van ongemak verdragen. Mensen houden elkaar dan op afstand door geen oogcontact te maken.

Hoe doe je dat professioneel?

In mondelinge communicatie voelen de meeste mensen aan hoe dicht ze bij de ander kunnen komen. Ze  laten het elkaar onbewust merken in hun lichaamstaal. Als ik mensen train in spreken in het openbaar of presenteren dan komt dit ook altijd aan de orde. De afstand tot je publiek en de setting van de zaal hebben meer invloed op de spreker en het publiek dan je misschien zou denken. Op het moment dat je vooraf nog even staat te praten met iemand uit je publiek is het nog prima om in de sociale zone te staan. Sta je eenmaal op je plaats voor je toehoorders, dan is het voor iedereen fijn dat er meer afstand is.

Spelen met de comfortzone

Cabaretiers spelen met de zones, ze weten precies wanneer het voor hun publiek ongemakkelijk wordt. Zodra ze naar de rand van het podium lopen, neemt het ongemak toe bij toeschouwers die vooraan zitten. Natuurlijk wil je dat effect (meestal) niet bij je publiek als je presenteert of speecht. Houd daarom afstand. Dat voelt voor het publiek en voor jezelf comfortabel. Je komt beter over en je toehoorders kunnen beter luisteren naar je verhaal. En hoe gek het misschien ook klinkt: de afstand overbrug je eenvoudig door oogcontact te maken.

Anja van Dalen

Meer informatie over mijn trainingen spreken in het openbaar en presenteren. Er is ook een speciale training voor trouwambtenaren. 

De foto is gemaakt door Andrea Schipper tijdens een workshopdag van Matrimonium, de landelijke vereniging van trouwambtenaren.