Onderweg naar mijn auto raak ik aan de praat met mensen die in de zaal zaten. Of ik de overledene persoonlijk heb gekend? “Nee, helaas niet”, antwoord ik. De vraag is het mooiste compliment dat ik kan krijgen voor mijn bijdrage als spreker bij een uitvaart.
Dankbaar werk, het klinkt zo cliché, maar het is precies wat het is. Voor nabestaanden maak ik het verschil door het levensverhaal te schrijven. Meestal zit ik een dag na het overlijden met de naaste familie om tafel om het levensverhaal op te halen. Soms zijn er dan twee of drie mensen, een andere keer meer dan tien. Ieder met de eigen gedachten en herinneringen. Vaak met verschillende zienswijzen als het om de betekenis van gebeurtenissen gaat. Of de relatie met de nabestaande die voor iedereen anders is geweest.
Als ik voor de zaal sta zie ik dat het verhaal binnenkomt,
dat het raakt en dat het mensen de rust brengt om stil
te kunnen staan bij degene die er niet meer is.
Voorbereiding op de het afscheid
Hoewel de gesprekken meestal niet gestructureerd verlopen, lukt het me altijd om het levensverhaal goed op papier te krijgen. Ik stuur het vooraf naar de nabestaanden, zodat ze het waar nodig kunnen corrigeren of aanvullen. Ook zijn ze hierdoor beter voorbereid op de afscheidsdienst, omdat ze weten wat er komt.
Verwerken tot een mooi geheel
Het levensverhaal wordt verweven in de afscheidsdienst die in overleg tussen de uitvaartleider en de nabestaanden tot stand komt. Ik hou tijdens het schrijven rekening met de uitgekozen muziek en de nabestaanden die zelf nog iets willen zeggen. Daar vraag ik vooraf naar, zodat ik alles kan verwerken tot een mooi geheel en alle teksten mee kan meenemen. Ik leg ook de tekst voor andere sprekers klaar, zodat ze zonder iets te moeten pakken naar voren kunnen komen. En als ze dan op dat moment niet meer kunnen of durven, dan draag ik het namens hen voor.
Een blik, een lach en een traan
Een afscheidsdienst is zo’n belangrijk moment, dat de voorbereiding veel aandacht vraagt. Iedereen heeft daarin een belangrijke rol. Voor mij is dat luisteren, schrijven en vertellen op een manier die recht doet aan degene die gemist wordt en troostend is voor de nabestaanden. Als ik voor de zaal sta zie ik dat het verhaal binnenkomt, dat het raakt en dat het mensen de rust brengt om stil te kunnen staan bij degene die er niet meer is. Ieder met z’n eigen herinneringen en gedachten die naar boven komen terwijl ik spreek. Ik zie het aan een blik, een lach en een traan. En achteraf als mensen zeggen dat het mooi was of mij vragen of ik de overledene heb gekend.
Anja van Dalen
Meer over het spreken op uitvaarten
